Odmiana nazwisk
No to dziś parę słów o odmianie nazwisk.
Ogólna zasada jest taka:
Niezależnie od tego czy nazwisko jest polskie czy obce, jeśli jest możliwość odmiany według jakiegoś wzorca (paradygmatu) – robimy to.
Odmiana zależy od:
1. płci
2. narodowości
3. końcówki nazwiska
Poza tym, nazwiska żeńskie odmieniamy wtedy, gdy zakończone są na -a (Kowalska – Kowalskiej).
Jeśli końcówka nazwiska zakończona jest na -owa, -ówna (przymiotnikowa), odmieniamy owe nazwisko tak, jakbyśmy odmieniali przymiotnik. (Jurgielewiczowa – Jurgielewiczowej)
Z nazwiskami żeńskimi problemów nie ma. Pojawiają się one dopiero przy nazwiskach męskich.
Jeśli się da – stosujemy wzorzec.
Te zakończone na spółgłoskę odmieniamy jak wyrazy r. m, np. pan Nowak, pana Nowaka, panu Nowakowi, pan Nowak, pana Nowaka, wyrazy zakończone na -a – jak wyrazy rodzaju żeńskiego: Zyla, Zyli.
Jeśli mowa o nazwiskach obcych, to gdy zakończone są na spółgłoskę, nie stawiamy apostrofu, bo po prostu nie ma takiej potrzeby:
np. Brown – Browna, Brownowi, Brownem.
Nie naruszamy nazwiska, a dodajemy tylko polską końcówkę.
Taka sama sytuacja jest z nazwiskami zakończonymi na -y, a poprzedzonymi samogłoską,
np. O’Malley – O’Malleya
Apostrofu nie stawiamy również przy nazwiskach zakończonych na -e
np. Goethe – Goethego
Apostrof stawiamy przy nazwiskach zakończonych na -e nieme,
np. Moore – Moore’a
Larousse – Larousse’a
Stawiamy go również przy nazwiskach zakończonych na -i lub -y poprzedzonych spółgłoską. One odmieniają się jak przymiotniki. Apostrof stawiamy w dopełniaczu, celowniku i bierniku,
np. Kelly – Kelly’ego, o Kellym
Harry – Harry’ego, o Harrym
Jest jeszcze jeden problem z nazwiskami obcymi, dotyczący -e-
np. Hitler – Hitlera
Ale
Luter – Lutra (nie Lutera)
Hegel – Hegla (nie Hegela)
Są to zwykle nazwiska pochodzenia niemieckiego i nie ma ogólnej zasady dotyczącej ich odmiany. Zwykle wiemy jak odmienić, jednak gdy pojawia się dylemat, należy użyć formy łatwiejszej.
Osobiście najbardziej denerwuje mnie sytuacja, gdy zwykłe, pospolite nazwiska rodzaju męskiego nie są odmieniane, a powinny być. Ale o tym już decydują jego nosiciele.
Dzień dobry! Jak odmienic nazwisko Ilczak vel Klim?
Dzień dobry! Jakiej płci jest osoba nosząca to nazwisko? I jaki przypadek fleksyjny Cię interesuje?
Ogólna odmiana – tak samo jak gdyby zamiast vel było zwyczajne podwójne nazwisko.
– zapraszam pana Adama Ilczaka vel Klima (Ilczaka-Klima)
– zapraszam panią Annę Ilczak vel Klim (Ilczak-Klim)
– zapraszam państwa Ilczaków vel Klimów (Ilczaków-Klimów)
Nawiasem mówiąc, ciekawa sytuacja. „Vel” znaczy przecież „lub”, dość rzadki obecnie człon w nazwisku.
Dziękuję, chodziło o pana,przypadek – Narzędnik
Z Adamem Ilczakiem vel Klimem 🙂
Czy nazwisko „Łaska” odmienia się przez przypadki? Osobiście odmieniam je,(Łaskiej, Łaski). Na stronach PWN-u podają, że wszystkie nazwiska żeńskie zakończone na samogłoskę „a” są odmienne. No niestety, właścicielka nazwiska twierdzi z uporem, że jej nazwisko się nie odmienia. To samo twierdzi o nazwisku „Oracz”, chociaż mówiąc mi o tym, użyła zdania „Nazwisko pana Oracza również się nie odmienia”, w którym to zdaniu już je sama odmieniła. Jak jest wobec tego poprawnie?
Wydaje mi się, że oboje się mylicie – ona, bo nazwisko Łaska jest na pewno odmienne, oraz Ty, bo odmieniasz przymiotnikowo, a na stronach PWN-u podają, że powinno się stosować odmianę rzeczownikową (Ania Łaska, Ani Łaski, Ani Łasce itd.). Chociaż być może Ty odmieniasz dobrze, to zależy od tego, jak na nazwisko ma brat lub ojciec rzeczonej kobiety, bo jeśli nazywa się Łaski, to odmiana przymiotnikowa jest tu jak najbardziej na miejscu.
A znajomej pokaż stronę PWN-u i wtedy sprawa powinna być załatwiona 🙂 Chociaż uważam, że darcie kotów o coś takiego nie bardzo ma sens, czasami ludzie się zakręcą i trudno im przemówić do rozsądku nie psując sobie całkowicie stosunków z daną osobą. Ja na przykład mam znajomą, która twierdzi, że nazwisk odrzeczownikowych się nie odmienia, sama takie nosi, i że NIE, bo ona przecież nie jest sikorą, tylko nazywa się Sikora, i że to przecież RÓŻNICA! No i niech żyje w nieświadomości, przecież to ona się kompromituje, nie? 😉
Proszę mi powiedzieć jaka będzie odmiana przez przypadki nazwiska Pomirko. Tato przez całe życie mówił, że nasze nazwisko się nie odmienia. Natomiast dzisiaj okazało się że jest inaczej.
Dokładnie taka, jak w przypadku nazwiska Moniuszko, a z nim chyba problemów nie ma? 🙂
Albo Żwirko 🙂 W wielu miastach jest coś imienia Żwirki i Wigury 😉
Witam! Jak odmienić nazwisko Semków? A może powinnam zostawić w mianowiku, a odmienić tylko imię: Piotra Semków?
Tak samo jak zaimek „ów”, zarówno w liczbie pojedynczej, jak w mnogiej. Pozostawienie w mianowniku w liczbie mnogiej sugeruje, że forma podstawowa to „Semko”. W przypadku mężczyzn wszystkie nazwiska zakończone na spółgłoskę są odmienne.
Doprawdy? Semkowego, Semkowym itd.?
Poradnia Językowa zdaje się UŚ-u podaje, że jest to „dawna forma przymiotnika dzierżawczego, tworzonego na pomocą przyrostka -ów / -ow, oznaczającego przynależność, odpowiadającego na pytanie ‘czyj?’”. „Występują one w funkcji orzecznika, np. Bądź zdrów. Nie jestem godzien. Jestem gotów. W funkcji przydawki natomiast mogą być używane tylko formy dłuższe, np. zdrowy chłopiec, gotowy obiad, łaskawy sędzia, ciekawy film itp.”
Stąd mój wniosek, że odmienia się przymiotnikowo.
Jeśli masz inną propozycję i podstawy do niej, chętnie posłucham. Vivere tota vita discendum est.
Nazwisko odmienia się rzeczownikowo, czyli w tym wypadku mamy D. Semkowa, C. Semkowowi, B. Semkowa, N. Semkowem, Ms. Semkowie. W liczbie mnogiej M. Semkowowie, D. Semkowów itd.
Jakiś czas temu w mediach dość często pojawiało się nazwisko Jacyków. Też tego rodzaju, proszę sobie poszukać.
Swoją drogą, ten drugi cytat odnosi się do niezłożonych form przymiotników, niewiele ma tu do rzeczy. Jak widać, obecnie występują tylko w mianowniku, więc w odmianie nie pomogą.
Jak pisałam, vivere tota vita discendum est 🙂
Masz jakąś podkładkę pod to czy to intuicyjnie?
W mediach jest tyle błędów językowych, że już chyba nie można im ufać.
PS. Filolożko, coś masz popsute z drzewkiem odpowiedzi.
Na podstawie intuicji i doświadczenia. Jeśli chcesz podkładki, poszukaj w poradni PWN wspomnianego nazwiska Jacyków, znajdziesz tam też jeszcze oficjalniejszą podkładkę.
Aha, podejrzewam, że z drzewkiem odpowiedzi jest wszystko w porządku, nie może rozgałęziać się w nieskończoność, bo w końcu obszar komentarza byłby zbyt wąski (albo rozciągałby stronę wszerz). Być może to kwestia ustawień.
proszę o o informację jak odmienić nazwisko węgierskie Szereda, część mojej rodziny nazywa się Szeredy.
więc jeśli powiem np: jadę do Piotra Szeredy to mogę wprowadzić znajomych w błąd ponieważ nie da si,ę jednoznacznie przypisać tej wypowiedzi do konkretnego nazwiska :/ czy w tej sytuacji powinno się stosować odmianę?
Oczywiście, że się da. Oba nazwiska, Szereda, jak i Szeredy, są odmienne. Odmiana nazwiska Szereda w liczbie pojedynczej jest taka sama jak np. rzeczownika szarada (jadę do Piotra Szeredy, spotykam się z Piotrem Szeredą, odpowiadam Piotrowi Szeredzie).
Odmiana nazwiska Szeredy jest przymiotnikowa, częściowo z apostrofem (jadę do Piotra Szeredy’ego, spotykam się z Piotrem Szeredym, odpowiadam Piotrowi Szeredy’emu).
Ach, na to nie zwróciłem uwagi — nazwisko węgierskie odmienia się bez apostrofów (są na to podkładki, proszę poszukać). Jeśli uznać je za spolszczone, wówczas będzie Szeredego, Szeredym, Szeredemu itd. Najlepiej chyba pytać noszących nazwisko.
„Oczywiście, że się da. Oba nazwiska, Szereda, jak i Szeredy, są odmienne.“
Oczywiście przy optymistycznym założeniu, że wszyscy się do tego stosują.
Przecież właśnie Piotr Szereda pytał o tę odmianę…
No tak, to trochę przykre, kiedy ktoś pyta obcych ludzi o odmianę swojego nazwiska. Tak to już jest z terrorem poprawności językowej.
Nie wydaje mi się to przykre. Może nie miał okazji się nad tym zastanawiać 🙂 Jeśli Natalia pyta, czy w dopełniaczu jest Natalii czy Natali, to jest wg Ciebie terror poprawności językowej?
raczej pozostanę przy nieodmienianiu mojego nazwiska 🙂
wątpię aby ktokolwiek w Polsce. prócz dobrego filologa. miał pojęcia do jakiej formy w mianowniku moje nazwisko przekształcić lub mojej rodziny.
Nie trzeba przekształcać. Ja w ogóle jestem staroświecka i uważam, że KAŻDY kulturalny człowiek powinien starać się pisać poprawnie. Niezależnie od wykształcenia i zainteresowań. Mojemu ojcu by nie przyszło do głowy, żeby nie odmieniać swojego nazwiska, chociaż filologiem nigdy nie był, a wręcz przeciwnie, ma sporą dysleksję i pracuje fizycznie.
Szanowny Panie,
odmiana pańskiego nazwiska w wersji zakończonej na a jest prosta jak konstrukcja cepa. 🙂 Naprawdę niezręcznością jest go nie odmieniać. Nazwiska węgierskie zakończone na samogłoski odmieniają się jak zwykłe polskie rzeczowniki. Tak jak tu pani wyżej pisała z Szeredą, o Szeredzie itp. Nie potrzeba tu filologa, odmiana jest intuicyjna.
Odmiana nazwiska Szeredy jest nieco bardziej skomplikowana i jak tu już padło przymiotnikowa. Niemniej nie jest aż taka trudna, ja poszłabym tu tropem nazwiska Ormandy po prostu. Ormandyego, Ormandyemu, z Ormandym, o Ormandym.
Jeśli jest Pan zainteresowany tematem odmiany nazwisk węgierskich, pozwalam sobie skopiować całą instrukcję obsługi z poradni językowej PWN.
„Nazwiska kończące się na -i oraz -y otrzymują końcówki przymiotnikowe, przy czym przed końcówkami -ego, -emu literę -i lub -y zachowujemy, natomiast przed -im, -ym (i przed końcówkami liczby mnogiej: -ich, -ych; -im, -ym; -imi, -ymi) pomijamy ją, np.
Gömöri, Gömöriego, Gömöriemu, z Gömörim, o Gömörim;
Kosztolányi, Kosztolányiego, Kosztolányiemu, z Kosztolányim, o Kosztolányim;
Ady, Adyego, Adyemu, z Adym, o Adym;
Ormandy, Ormandyego, Ormandyemu, z Ormandym, o Ormandym.
a) Nazwiska spolszczone nie zachowują -i, -y:
Batory, Batorego, Batoremu, z Batorym, o Batorym;
Rakoczy, Rakoczego, Rakoczemu, z Rakoczym, o Rakoczym.
b) Słowiańskie nazwiska Węgrów zakończone na -szky, -czky zachowujemy w oryginalnej postaci tylko w mianowniku, zaś w pozostałych przypadkach stosujemy polską ortografię w zakończeniach nazwisk (tzn. -szky, -czky zamieniamy na -ski, -cki), np.
Rakovszky, Rakovskiego, Rakovskiemu, z Rakovskim, o Rakovskim;
Medveczky, Medveckiego, Medveckiemu, z Medveckim, o Medveckim.
c) Nazwiska o zakończeniach -gy, -ly, -ny (w wymowie: -d’, -j, -ń) odmieniają się jak rzeczowniki typu łabędź, dobrodziej, kamień:
Nagy [Nod´], Nagya [Nod´a], Nagyowi [Nod´owi], z Nagyem [Nod´em], o Nagyu [Nod´u];
Kodály [Kodaj], Kodálya [Kodaja], Kodályowi [Kodajowi], z Kodályem [Kodajem], o Kodályu [Kodaju];
Arany [Arań], Aranya [Arańa], Aranyowi [Arańowi], z Aranyem [Arańem], o Aranyu [Arańu].
Nazwisko Jókai [Jokaj] może być odmieniane jak rzeczownik lub jak przymiotnik:
Jókai, Jókaia, Jókaiowi, z Jókaiem, o Jókaiu;
Jókai, Jókaiego, Jókaiemu, z Jókaim, o Jókaim.
W odmianie nazwisk węgierskich — jak pokazują powyższe przykłady — nigdy nie stosujemy apostrofu.”
Mam pytanie odnośnie nazwiska Kuziów. Jak należy odmienić nazwiska męskiego zakończone na -ów? Np. Jan Kuziów? Jaka będzie odmiana?
Parę komentarzy wyżej było to pytanie i nawet na nie odpowiedź.
https://filolozka.brood.pl/odmiana-nazwisk/comment-page-19/#comment-6708
Jeśli nazwisko kończy się na –ów, w jego odmianie uwzględniamy wymianę ó : o,
M. Kuziów
D. Kuziowa
C. Kuziowowi
B. Kuziowa
N. Kuziowem
Msc. Kuziowie
W. Kuziów!
Witam:)
Mam nurtujące mnie pytanie. Jak powinno odmieniać się nazwiska męskie zakończone na -ska. Np. Przecioska.
Zapraszam Marcina Przecioskę. tylko taka forma przychodzi mi do głowy.
Z góry dziękuję za odpowiedź i pozdrawiam.:)
Jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego. To jest napisane we wpisie. W tym przypadku – np. jak nioska: kupuję nioskę, zapraszam Przecioskę. Nota bene, końcówką nazwiska Przecioska nie jest -ska, tylko -a.
Dziękuję za odpowiedź:)
Zawsze się zastanawiałem jak to jest z tymi nazwiskami… Jedni mówią tak, inni siak… Jednak miło że chociaż raz miałem rację 🙂
Zależy kto jest dla Ciebie większym autorytetem – ja słucham językoznawców, ale ktoś inny może woli słuchać „nosiciela” nazwiska i jego opinię traktować jako wiążącą 🙂
Nie przebrnęłam przez wszystkie 530 komentarzy, więc może powielam zagadnienie, ale chciałam zauważyć, że wkradła się do wpisu pewna nieścisłość. Tu:
Jeśli końcówka nazwiska zakończona jest na -owa, -ówna (przymiotnikowa), odmieniamy owe nazwisko tak, jakbyśmy odmieniali przymiotnik. (Jurgielewiczowa – Jurgielewiczowej).
O ile Jurgielewiczowa-Jurgielewiczowej, to już nie Jurgielewiczówna — Jurgielewiczównej a Jurgielewiczówna — Jurgielewiczówny. Nazwiska żenskie zakończone na -ówna odmieniają się tak ja panna.
I jeszcze moje osobiste zdanie – to nie nosiciel nazwiska decyduje o jego odmianie, nazwiska po prostu odmieniają się albo nie. To trochę tak jakby nie podobało mi się półka przez ó i upierałabym się, że będę pisać przez u, bo tak ładniej 😉
GOEthego
Dziękuję za zwrócenie uwagi! Ten wpis widnieje tu od czterech i pół roku, i nikt wcześniej nie zwrócił na to uwagi.
Jak się odmienia nazwisko Pawlićkyj (pochodzenia ukraińskiego oczywiście) i czy nazwisko Turnau w miejscowniku będzie Turnauu?
Pozdrawiam
Mam prośbę jak odmieniają się nazwiska:
mają zaszczyt zaprosić …
Sz.P. Annę i Pawła .. Duda/dudę/Dódów
Sz. P. Czubek
Nowak
Frankiewicz
Sobisiak
Białas
A nazwisko Gruchot? Pomoże ktoś? Napisać mam zaszczyt zaprosić Jana Gruchota czy Jana Gruchot. Z tego co wiem, Jana Gruchota, ale proszę o pomoc.
Dudów, Czubaków, Nowaków, Sobisiaków, Frankiewiczów, Białasów.
Oraz Jana Gruchota.
Bardzo dziękuję za ten wpis. W końcu dowiedziałam się jak to jest z tym nieszczęsnym apostrofem w nazwiskach 🙂
Mam zawsze problem z podpisem na kartkach świątecznych. Chodzi o nazwisko HAPON, i teraz życzą Hapony, Haponowie czy może po prostu Hapon?
Haponowie. Tak jak panowie.